Nieuwsbrief inspectie: speciaal onderwijs - 14 juni

Zoals u in de nieuwsbrief van 26 mei kon lezen versterken wij de komende jaren ons toezicht. Daarin focussen we ons toezicht inhoudelijk op de ontwikkeling van de basisvaardigheden van leerlingen. Daarbij besteden we in ons toezicht ook meer aandacht aan de resultaten die leerlingen behalen op de basisvaardigheden taal en rekenen/wiskunde. In het onderzoekskader 2021 (voortgezet) speciaal onderwijs staat dat wij van scholen verwachten dat minimaal 75% van de leerlingen aan het einde van de schoolperiode de door de school beoogde streefniveaus op de kernvakken taal en rekenen/wiskunde behaalt. Deze streefniveaus moeten passen bij de uitstroombestemmingen van de leerlingen, zoals vastgelegd in het ontwikkelingsperspectief. We vragen scholen voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs om de resultaten voor leerlingen met de uitstroombestemming (vervolg)onderwijs te onderbouwen met de resultaten van de eindtoets en de examenresultaten.

Onderwijsresultaten in het (voortgezet) speciaal onderwijs

Elk jaar ontvangen (v)so-scholen van ons een vragenlijst over de uitstroomgegevens van hun leerlingen. Afgelopen jaar konden scholen kiezen voor het invullen van de oude versie of een vernieuwde versie van de vragenlijst. Iets meer dan de helft van de scholen koos toen voor de nieuwe versie. Hierdoor kregen we beter zicht op het gegeven onderwijs en de beoogde en behaalde uitstroomniveaus. Ook kunnen we scholen nu beter indelen in vergelijkbare groepen, dan op de oude manier op basis van IQ-gegevens. Daarom besloten we de wijzigingen door te zetten en ontvangen besturen en scholen dit jaar op 30 oktober 2023 het verzoek om de uitstroomgegevens over schooljaar 2022/2023 aan te leveren aan de hand van een vernieuwde vragenlijst. Op onze website lichten we de veranderingen verder toe.

Onderwijsresultaten in het (voortgezet) speciaal onderwijs

Basisschoolleraren zorgen er goed voor dat alle leerlingen ruim leerdoelgericht aandacht krijgen, ook als er in de klas kinderen zitten die extra ondersteuning nodig hebben. Dit concluderen we in het onderzoek Tijd voor ondersteuning. In dit onderzoek keken we naar de belasting voor leraren door het invoeren van passend onderwijs. Wel blijken leraren een hoge werkdruk te ervaren, mede doordat ze buiten de klas nog veel extra tijd besteden aan de leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften. We adviseren besturen onder andere om goed in beeld te brengen hoeveel tijd leraren binnen en buiten de klas aan extra ondersteuning besteden. En ook of die activiteiten allemaal door de leraar uitgevoerd moeten worden.

Tijd voor ondersteuning

Ouders moeten weten dat hun kinderen gewoon gebruik kunnen maken van het extra aanbod op school, ook als de ouders niet bijdragen aan de kosten. Dat kan gaan om activiteiten – van excursies tot les in extra talen - of bijvoorbeeld voor het aanschaffen van een tablet of notebook.
Nu zagen we in een onderzoek onder scholen in het voortgezet onderwijs, dat een groot deel van die scholen niet duidelijk genoeg over de vrijwillige ouderbijdrage communiceert, of niet volledig. Zoals bekend, de wetgeving over de vrijwillige ouderbijdrage in het primair en voortgezet onderwijs is in 2021 aangescherpt. De wet is bedoeld om de kansengelijkheid te vergroten. Als inspectie dringen we er bij scholen en besturen in het hele funderend onderwijs nogmaals op aan dat zij controleren of zij de ouders goed informeren over de vrijwilligheid van de ouderbijdrage.

Scholen onduidelijk over vrijwilligheid ouderbijdrage

Onlangs verschenen 2 nieuwe peilingsrapporten: Peil.Burgerschap einde speciaal (basis)onderwijs en Peil.Taal en rekenen einde basisonderwijs, speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs.

Peil.Burgerschap einde speciaal (basis)onderwijs

Het rapport Peil.Burgerschap einde speciaal (basis)onderwijs laat zien dat leerlingen aan het einde van het speciaal (basis)onderwijs flink verschillen in wat ze kennen en kunnen op het gebied van burgerschap. Binnen burgerschapsonderwijs geven scholen vooral aandacht aan persoonsvorming en sociale omgang en minder aan de maatschappelijke doelen van burgerschapsonderwijs.

Lees meer over Peil.Burgerschap einde speciaal (basis)onderwijs

Aan de slag met burgerschapsonderwijs?

Wilt u aan de slag met uw burgerschapsonderwijs? Bekijk dan de webpagina met reflectievragen, tips en verwijzingen naar hulpmiddelen, die we voor u samenstelden met SLO (landelijk expertisecentrum voor het curriculum).

Peil.Taal en rekenen

Jaarlijks rapporteren we ook over het taal- en rekenniveau van leerlingen aan het einde van het basisonderwijs, het speciaal basisonderwijs en het speciaal onderwijs. Dit doen we in het rapport Peil.Taal en rekenen, op basis van de scores van leerlingen op de eindtoetsen. Uit het rapport blijkt dat vooral de rekenprestaties achterblijven bij de landelijke ambities voor leerlingen aan het einde van het bo en s(b)o.

Lees meer over Peil.Taal en rekenen

Besturen, scholen en opleidingen in het po, (v)so, vo en mbo zien de noodzaak om meer aandacht te besteden aan de basisvaardigheden (taal, rekenen en burgerschap) en werken aan het verbeteren hiervan. Hoe ze dat doen, verschilt aanzienlijk binnen en tussen de onderwijssectoren. In alle sectoren zijn verbeteringen in de sturing mogelijk. Dit blijkt uit het onderzoek Sturing op de basisvaardigheden. Hierin zien we onder meer dat besturen, scholen en opleidingen nog weinig concrete doelen hebben op het gebied van basisvaardigheden. Terwijl concrete doelen het juist mogelijk maken om na te gaan of de aanpak om de basisvaardigheden te bevorderen, het gewenste effect heeft. Het onderzoek leverde een aantal praktische aanbevelingen op van besturen, scholen en opleidingen voor besturen, scholen en opleidingen.

Sturing op de basisvaardigheden

Op 10 mei verscheen De Staat van het Onderwijs 2023. Bent u benieuwd naar de ontwikkelingen in het speciaal onderwijs? Lees dan het hoofdstuk De Staat van het speciaal onderwijs op onderwijsinspectie.nl

In het bijbehorende online magazine leest u onder meer over HUB Noord-Brabant, waar ze vanwege het lerarentekort zijn gestart met het anders organiseren van onderwijs en het inzetten van gedragscoaches. Lees meer in het online magazine.
 

Op 19 juni is het zover: de uitreiking van het predicaat Excellente School. De Excellenten blinken uit in uiteenlopende excellentieprofielen. Voor deze laatste lichting Excellente Scholen ontvingen we 51 aanmeldingen waarvan 44 scholen en instellingen daadwerkelijk het predicaat ontvangen. 
Het huidige traject Excellente Scholen 2023 – 2026 is de hekkensluiter. Sinds april is bekend dat de waardering Goed in het funderend onderwijs wordt afgeschaft per 1 augustus 2023. Daarmee komt het predicaat voor een Excellente School tot een einde. 

Volg de ontwikkelingen op excellentescholen.nl

Hoe lukt het onderwijsbesturen om het binnenkomende geld uit geven aan het onderwijs en het niet onbedoeld over te houden? Door meerjarig te begroten, door actief te sturen op inkomsten en uitgaven, en door de budgethouders, zoals schooldirecteuren, nauw te betrekken. Dat zien we in een onderzoek dat we uitvoerden onder besturen die hun (meerjaren)begroting weten te realiseren. Veel andere onderwijsbesturen begroten iedere keer overvoorzichtig voor het komende jaar, terwijl ze zich voor de langere termijn toch steeds voornemen het binnenkomende geld uit te gaan geven aan het onderwijs. Zulk kortetermijn-pessimisme is onwenselijk, want geld dat voor onderwijs bestemd is, moet aan onderwijs besteed worden.

Begroten én realiseren

De inspectie heeft verkend welke verschillen er zijn tussen samenwerkingsverbanden in het onderwijs voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften. Er is ook gekeken hoe die verschillen eventueel samenhangen met uitkomsten op leerlingniveau, bijvoorbeeld of zij op een bepaalde leeftijd een diploma hebben behaald. Ook onderzochten we de in- en uitstroom uit het gespecialiseerd onderwijs. We zien dat samenwerkingsverbanden die bij de invoering van passend onderwijs moesten bezuinigen, de eerste 2 jaar minder leerlingen verwezen naar het niet-reguliere onderwijs. Het blijkt tot nu toe lastig om vast te stellen of en hoe samenwerkingsverbanden met de beleidskeuzes succesvol zijn in het bereiken van hun doelen.

Verschillen tussen samenwerkingsverbanden

Problemen in het sociaal domein zijn vaak complex doordat er veel meespeelt. Daarom zijn de samenwerkende inspecties in Toezicht Sociaal Domein (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, Inspectie Justitie en Veiligheid, Nederlandse Arbeidsinspectie en Inspectie van het Onderwijs) gestart met een nieuwe aanpak: de actieonderzoeken. Hierbij werken we samen met ervaringsdeskundigen, professionals en beleidsmakers aan onderzoek én verbeteringen in de praktijk. De eerste resultaten van de actieonderzoeken staan in de Verantwoording 2021-2022 van Toezicht Sociaal Domein.

Toezicht Sociaal Domein: onderzoek naar én met de praktijk

…herinneren we u aan de nieuwsbrief over de versterking van het toezicht.

Op 26 mei kreeg u van ons een nieuwsbrief over de versterking van ons toezicht. We publiceren de standaard Basisvaardigheden (OP0) en de herziene standaarden Zicht op ontwikkeling (OP2) en Pedagogisch-didactisch handelen (OP3) op onze website zodra dat mogelijk is.

…vragen wij scholen en instellingen contact op te nemen bij ernstige bedreiging of wapenbezit door leerlingen.

We vragen scholen en instellingen om de contactinspecteur te benaderen in het geval van ernstige bedreiging of wapenbezit door leerlingen. Een melding is nuttig omdat we dan vinger aan de pols kunnen houden en een landelijk beeld krijgen van het aantal ernstige incidenten. Daarnaast staat op de website van School & Veiligheid een stappenplan met praktische tips. 

…geven we onderwijsinstellingen in de factsheet Binnen zonder kloppen tips om zich voor te bereiden op cybergerelateerde incidenten.

Het is voor elke onderwijsinstelling, ongeacht sector of schaalgrootte, belangrijk zich voor te bereiden op cybergerelateerde incidenten. Lees de tips en aanbevelingen in de factsheet Binnen zonder kloppen.

…stuurden we een signaalbrief aan staatssecretaris Van der Burg over onderwijs aan nieuwkomers.

Samen met de Inspectie Justitie en Veiligheid, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en de Arbeidsinspectie stuurden we een brief aan staatssecretaris Van der Burg om hem erop te wijzen dat de toegang tot onderwijs voor nieuwkomerskinderen op noodopvanglocaties ver onder de maat is en er daardoor grote risico’s zijn voor hun ontwikkeling.