Themaonderzoeken

Sectoroverstijgende thema's 2018

In de Staat van het Onderwijs stonden vijf thema’s centraal: de druk op de prestaties (met name wat rekenen en wiskunde betreft), kansenongelijkheid, schoolverschillen (segregatie en kwaliteitsverschillen), leraren en professionalisering en passend onderwijs. Grotendeels thema’s die al langer aan de orde zijn en die vragen om onze nadrukkelijke aandacht. In 2018 willen we hier via een vijftal sectoroverstijgende programma’s en een aantal sectorale onderzoeken aandacht aan geven. We beschrijven hieronder de sectoroverstijgende thema's.

De basis op orde: rekenen en wiskunde

Het niveau van het reken- en wiskundeonderwijs staat onder druk. We willen in po, vo en so op stelselniveau inzichtelijk maken welke oorzaken een rol spelen bij de neergaande trend. Ook willen we nagaan wat wel en niet werkt om de prestaties op het gebied van rekenen en wiskunde te verbeteren.

Kwetsbare groepen leerlingen in het stelsel; kansen en obstakels

Er zijn leerlingen en groepen leerlingen die in hun onderwijscarrière niet op eigen kracht bijvoorbeeld een startkwalificatie halen. Met name deze leerlingen zijn gebaat bij een onderwijsstelsel dat extra ondersteuning biedt. De inspectie wil in beeld brengen hoe het stelsel functioneert waar het gaat om het bieden van extra ondersteuning en kansen aan de (groepen) leerlingen die hierop met name aangewezen zijn. Waar functioneert het goed, waar zien we knelpunten en welke (groepen) leerlingen profiteren hiervan of zijn juist de dupe? Het gaat om de (positieve en negatieve) effecten van de inrichting van het stelsel op de onderwijskansen van specifieke (groepen) leerlingen.
We willen deze effecten agenderen en betrokkenen (met name het onderwijsveld) activeren om tot verbeteringen te komen.

Lerarentekort: risico’s en mogelijkheden

Het tekort aan leraren zal de komen de jaren toenemen. We hebben het dan over algemene tekorten, bijvoorbeeld het tekort aan leerkrachten in het basisonderwijs, en over specifieke tekorten, bijvoorbeeld het tekort aan leraren wiskunde en Duits. De aard van de problematiek kan per school verschillen en scholen gaan hier dan ook verschillend mee om. Sommige scholen weten de beste leraren uit de markt te halen, andere scholen lukt dat niet. Sommige scholen doen kwaliteitsconcessies, andere kiezen voor een andere inrichting of organisatie van het onderwijs.
De inspectie wil op stelselniveau inzicht geven in de gevolgen die het lerarentekort en de manier waarop scholen hiermee omgaan hebben voor de kwaliteit van het onderwijs aan de leerlingen in het funderend onderwijs. We willen daarbij ook inzicht geven in wat wel en niet werkt en zo scholen op ideeën brengen over hoe ze kunnen omgaan met het lerarentekort.

Sociale kwaliteit

Bevordering van burgerschap is een wettelijke opdracht van scholen. We stelden eerder al vast dat de ontwikkeling van het burgerschapsonderwijs stagneert. Daarnaast zien we een belangrijk aandachtspunt in het adequaat omgaan met beladen onderwerpen, met name ook in geval van incidenten die zich op scholen of breder, in de samenleving, kunnen voordoen. We willen besturen en scholen in po, vo, so en mbo en actoren daaromheen activeren om het burgerschapsonderwijs en de condities die daarvoor nodig zijn (verder) te ontwikkelen. Daarnaast willen we verkennen hoe het ervoor staat met de vaardigheden van besturen, schoolleiders en leraren om in de dagelijkse onderwijspraktijk met moeilijke onderwerpen als bijvoorbeeld xenofobie, antisemitisme, homofobie om te gaan.

Kwaliteitszorg

Kwaliteitszorg staat centraal in ons vernieuwde toezicht. Goede kwaliteitszorg is cruciaal voor het duurzame borging en verbetering van de onderwijskwaliteit van scholen en opleidingen. Ons toezicht is erop gericht dat besturen en scholen hun kwaliteitszorg verder ontwikkelen. Met name in het funderend onderwijs hebben we nog weinig zicht op het functioneren van de kwaliteitszorg van besturen en scholen in de praktijk.

We willen van het funderend onderwijs en ook van het mbo een beeld schetsen hoe besturen en scholen het doen op het terrein van kwaliteitszorg en ambitie, een van de kwaliteitsgebieden in ons nieuwe onderzoekskader. We willen daarnaast stimuleren dat besturen en scholen/opleidingen met hun kwaliteitszorg sturen op (verdere) kwaliteitsverbetering van het onderwijs.

In het Jaarwerkplan 2018 leest u meer over de thema’s en aandachtspunten waaraan wij in 2018 extra aandacht besteden.