Peil.onderwijs is het geheel van periodieke peilingsonderzoeken in het primair onderwijs, (voortgezet) speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs. Het geeft input voor een brede dialoog over de inhoud, kwaliteit en het niveau van het onderwijs in verschillende leergebieden. De Inspectie van het Onderwijs voert de regie over deze peilingsonderzoeken, in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
De peilingen brengen de kennis, vaardigheden en houding van leerlingen voor de gepeilde vakken of leergebieden in beeld. Ook geven ze zicht op het aanbod en het onderwijsleerproces op de scholen en de samenhang daarvan met de leerlingprestaties op het betreffende leergebied.
In de peilingen zit een doorgaande leerlijn. Zo toetsen peilingen aan het eind van het tweede leerjaar van het voortgezet onderwijs zoveel mogelijk de prestaties en het onderwijs in hetzelfde leergebied als een peiling 2 jaar eerder aan het eind van het basisonderwijs en speciaal (basis)onderwijs. Door op deze manier te peilen is het bijvoorbeeld mogelijk om de ontwikkeling en trends te beschrijven. De peilingsonderzoeken worden gepland en uitgevoerd volgens een meerjarenprogrammering.
Stappen peilingsonderzoek
De meerjarenprogrammering komt tot stand na raadpleging van en goedkeuring door de leden van de landelijke stuurgroep Peil.onderwijs:
- Ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap
- PO-Raad
- VO-raad
- SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling)
- Inspectie van het Onderwijs
Aan elke peiling gaat een domeinbeschrijving en reviewstudie vooraf. Deze worden gebruikt bij het opstellen van de onderzoeksaanvraag (call for proposals).
Domeinbeschrijving
In de domeinbeschrijving staan de wettelijke eisen (onder meer de kerndoelen en voor taal en rekenen ook de referentieniveaus) en wordt uitgelegd hoe deze terugkomen in uitwerkingen daarvan zoals tussendoelen, leerlijnen en lesmethoden. Ook staat in de domeinbeschrijving beschreven wat we al weten over het aanbod, onderwijsleerproces en de leerlingprestaties op het betreffende leergebied. Verder is op basis van een veldraadpleging met deskundigen uit onderwijspraktijk, - beleid en -onderzoek gespecificeerd welke inhouden onderdeel zouden moeten zijn van de peilingsonderzoeken. De domeinbeschrijving wordt gemaakt door SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling).
Reviewstudie
De reviewstudie wordt door externe partijen verricht. Daarin wordt beschreven wat bekend is over beïnvloedbare factoren in het onderwijs die bijdragen aan de leerlingprestaties op het betreffende leergebied.
Voor de onderzoeksaanvraag verzorgt een programmavoorbereidingscommissie van wetenschappers en experts uit de onderwijs- en beleidspraktijk de input voor het hoofdstuk over de probleemstelling en onderzoeksvragen van de peiling. Dit doet de commissie onder leiding van de Inspectie van het Onderwijs.
Nadat het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) de onderzoeksaanvraag openbaar heeft gemaakt, kunnen consortia hun voorstel indienen bij NRO. Een consortium bestaat meestal uit diverse partijen (onderzoeks- en toetsinstituten) die hun krachten bundelen om een onderzoeksontwerp te maken, meetinstrumenten te ontwikkelen en om het peilingsonderzoek uit te kunnen voeren.
Het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) stelt een onafhankelijke beoordelingscommissie van wetenschappers en experts uit de onderwijs- en beleidspraktijk samen. Deze commissie beoordeelt de kwaliteit van de ingediende voorstellen en prioriteert deze. Aan de hand daarvan stelt de programmacommissie Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs (NCO) van het NRO het beoordelingsbesluit vast en wordt de opdracht voor het uitvoeren van de peiling toegekend aan een consortium.
De instrumentontwikkeling en dataverzameling voor de peiling worden uitgevoerd door een consortium. De Inspectie van het Onderwijs houdt gedurende het peilingsonderzoek regie op de uitvoering. Ze is voorzitter van de begeleidingscommissie die tussenproducten met het consortium bespreekt. In deze commissie zitten ook experts uit de wetenschap en onderwijspraktijk.
Nadat het consortium het rapport met de verantwoording van de peilingsresultaten plus de dataset heeft opgeleverd, voert de inspectie aanvullende data analyses uit. Ten slotte stelt de inspectie het eindrapport op en brengt dit onder de aandacht.
