Professionals reflecteren

In het rapport Peil.Schrijfvaardigheid vindt u vanaf pagina 23 een overzicht van de deelnemers en een uitgebreide weergave van het gesprek. We noemen hier enkele bevindingen van de focusgroep.

Het communicatieve en expressieve aspect van schrijven is volgens leraren het belangrijkst, maar in de onderwijspraktijk ligt de focus op correctheid

Patricia Pijloo geeft aan dat dit waarschijnlijk te maken heeft met een verschil tussen wens en werkelijkheid: leerkrachten willen de focus wel leggen op bijvoorbeeld het overbrengen van de boodschap aan de lezer, maar vinden het lastig om dit te onderwijzen. “Ik vraag me af of de didactische achtergrond van leerkrachten op het gebied van schrijven wel stevig genoeg is om dit te doen. Daardoor vallen ze terug op een focus op correct schrijven, wat makkelijker te onderwijzen en te beoordelen is.”

In schrijflessen ligt vaak nadruk op het schrijfproduct en minder op het schrijfproces, mogelijk komt dat door beperkte kennis over de stappen in het schrijfproces

Annie van der Beek: “Het kost tijd om goed schrijfonderwijs te geven en schrijfproducten te beoordelen. De beschikbare tijd is echter gering. Daarnaast vraagt de kennis van leerkrachten over het onderwijzen van schrijven verdieping.”

Het schrijven bij andere vakken is mogelijk niet altijd doelgericht schrijfonderwijs

Het schrijven bij andere vakken is volgens de focusgroepleden lang niet altijd effectief schrijfonderwijs. De effectiviteit zou volgens hen verbeterd kunnen worden door ook binnen de andere vakken doelgerichte schrijfinstructie te geven.

Eric Besselink: “Schrijven bij andere vakken is zeker nuttig, maar voor schrijfonderwijs is meer nodig. Dat er geschreven wordt bij andere vakken betekent niet dat kinderen vanzelf beter leren formuleren en dat hun teksten beter worden. Dat vraagt aandacht, met name voor de manier waarop denkrelaties, zoals overeenkomsten, tegenstellingen en verklaringen, in zinnen kunnen worden geformuleerd.”

Authentieke taken kunnen het (nu nog beperkte) schrijfplezier van leerlingen vergroten

“Schrijven is complex”, zegt Daphne van Weijen, “dus je moet het leren met kleine stapjes en op die manier kleine succesjes boeken. Als je 3 zinnen hebt geschreven en iemand anders kan daar iets mee, dan krijg je er plezier in.” Monica Koster vult daarop aan dat schrijfplezier toeneemt bij authentieke taken. “Spelregels schrijven en dan het spel spelen. Echte brieven naar elkaar schrijven. Dat vinden leerlingen leuk, want dan weten ze waar ze het voor doen.” Een authentieke taak met een echte lezer maakt de leerling ervan bewust voor wie hij schrijft.

Het is onduidelijk welk zicht leerkrachten hebben op schrijfvaardigheidsontwikkeling

Patricia Pijloo: “Leerkrachten observeren wel, maar de vraag is wat ze precies observeren. Tussen zicht hebben op de ontwikkeling en observeren zit een groot verschil.”

Beoordelen, monitoren en evalueren is lastig voor leerkrachten, bij gebrek aan instrumenten

Eric Besselink: “Wat mij opvalt: leerkrachten kijken vaak intuïtief naar tekst en laten zich leiden door makkelijk scoorbare aspecten zoals spelling, interpunctie en grammatica. Leerkrachten kunnen geholpen worden met instrumenten en voorbeeldteksten, zoals teksten op een schaal die van minder goed naar beter loopt en waar leerkrachten de teksten van leerlingen mee kunnen vergelijken.”

Als er goede instrumenten zijn waarmee leerkrachten de schrijfvaardigheid van hun leerlingen kunnen beoordelen en volgen, dan krijgen zij meer zicht op de resultaten en kunnen ze deze beter in perspectief plaatsen. Er ontstaat dan ook meer urgentie om aan de slag te gaan om de schrijfprestaties waar nodig te verbeteren.