Leesvaardigheid

De leesvaardigheid van leerlingen in het (speciaal) basisonderwijs is gedaald ten opzichte van 10 jaar geleden, in het speciaal basisonderwijs (sbo) nog iets sterker dan in het basisonderwijs (bo). Om de dalende trend te keren zijn er zowel veranderingen nodig in het leesonderwijs op scholen, als in het leesgedrag van de leerlingen thuis. Deze veranderingen vragen om een brede aanpak, waarbij scholen onder meer samenwerken met ouders, bibliotheken, gemeenten en consultatiebureaus.

Bekijk de resultaten en het rapport Peil.Leesvaardigheid 2020-2021 (gepubliceerd op 13 december 2022).

In deze peiling wordt informatie verzameld bij leerlingen, leraren en schoolleiders om te komen tot een representatief beeld van wat leerlingen in Nederland kennen en kunnen op het gebied van begrijpend lezen aan het eind van het tweede leerjaar in het voorgezet onderwijs, en om een beeld te kunnen schetsen van het huidige leesonderwijs in leerjaar 2. De informatie gaat onder meer over leerlingkenmerken, leerlingattituden, het onderwijsaanbod en hoe dit aanbod wordt vormgegeven op de scholen.

De peiling wordt uitgevoerd door een consortium bestaande uit onderzoekers van het Expertisecentrum Nederlands (EN), KBA Nijmegen, Universiteit Twente en Cito. Aan de basis van het onderzoek liggen:

• referentieniveaus 1F en 2F en 3F voor leesvaardigheid uit het Referentiekader taal (Expertgroep doorlopende leerlijnen taal en rekenen, 2009)
• domeinbeschrijving Leesvaardigheid onderbouw VO (SLO) 

De resultaten en het rapport worden naar verwachting eind 2024 gepubliceerd.

Met dit peilingsonderzoek wordt het leesbegrip in kaart gebracht van leerlingen in groep 8 van het basisonderwijs en van schoolverlaters van het speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs. Ook geeft dit onderzoek zicht op het onderwijs dat op het gebied van begrijpend lezen wordt gegeven.

De doelgroep voor de peiling in het speciaal onderwijs beperkt zich tot voormalig cluster 3- en cluster 4-leerlingen in het laatste leerjaar van het speciaal onderwijs die uitstromen naar het voortgezet (speciaal) onderwijs. Dit peilingsonderzoek is dus niet gericht op leerlingen uit cluster 1 en cluster 2. In het basisonderwijs wordt het peilingsonderzoek uitgevoerd op de scholen die deelnemen aan PIRLS, een internationaal vergelijkend onderzoek naar de leesprestaties in groep 6.

Tijdens het onderzoek wordt gebruik gemaakt van de volgende meetinstrumenten:

• Leestaken
  Hiermee wordt de leesvaardigheid van leerlingen in kaart gebracht.
• Vragenlijst voor leerlingen
  Deze bevat vragen over henzelf en over bijvoorbeeld leesplezier en lezen in de vrije tijd.
• Vragenlijsten voor schoolleiders en leerkrachten
  Deze zijn bedoeld om de onderwijspraktijk op het gebied van begrijpend lezen in kaart te brengen en om verbanden te kunnen leggen tussen de vaardigheid van de leerlingen en het onderwijs dat zij krijgen.

Het onderzoek wordt uitgevoerd door een consortium waarin het Expertisecentrum Nederlands, Stichting Cito en de Radboud Universiteit samenwerken. Aan de basis van het onderzoek liggen:

• Domeinbeschrijving Leesvaardigheid in het basisonderwijs en speciaal (basis)onderwijs
• Literatuurstudie De vele kanten van leesbegrip in samenhang

De resultaten en het rapport worden naar verwachting eind 2027 gepubliceerd.

Voor deze peiling wordt in oktober/november 2026 informatie verzameld bij studenten, docenten en opleidingsmanagers, om te komen tot een representatief beeld van wat studenten in Nederland kennen en kunnen op het gebied van begrijpend lezen aan het begin van het eerste verblijfsjaar van mbo-2, mbo-3 en mbo-4. Ook wordt een beeld geschetst van het huidige leesonderwijs in het eerste verblijfsjaar. De informatie gaat onder meer over leerlingkenmerken, leerlingattituden, het onderwijsaanbod en hoe dit aanbod wordt vormgegeven op de mbo-locaties.

De peiling wordt uitgevoerd door een consortium dat in februari 2025 de opdracht zal worden gegund. 
De resultaten en het rapport worden naar verwachting begin 2028 gepubliceerd.