Doorstromen van hbo naar wo
In het rapport ‘Doorstromen van hbo naar wo’ beschrijven we de bevindingen van het onderzoek naar het doorstromen van hbo naar wo. Uit het onderzoek blijkt dat bijna een vijfde van de 591 reguliere voltijd wo-masteropleidingen niet toegankelijk is voor hbo-gediplomeerden. Daarnaast blijkt dat de ene universiteit toegankelijker is dan de andere.
De Inspectie van het Onderwijs is voor het collegejaar 2018-2019 nagegaan hoeveel masteropleidingen in het wetenschappelijk onderwijs schakelmogelijkheden bieden aan hbo-bachelor gediplomeerden. Uit ons onderzoek blijkt dat bijna een vijfde van de 591 reguliere voltijd wo-masteropleidingen niet toegankelijk is voor hbo-gediplomeerden.
Wettelijk: wo-master toegankelijk voor hbo-gediplomeerden
Bij de invoering van het bachelor-masterstelsel in 2002 is vastgelegd dat de hbo- en wo-bachelorfase een eigenstandig opleidingstraject betreft dat met een diploma wordt afgesloten. De wo-master is vervolgens direct toegankelijk met een bachelordiploma op hbo- of wo-niveau. Voorwaarde is wel dat de benodigde vaardigheden en kennis die in de bachelor zijn opgedaan toereikend zijn en voldoende aansluiten bij de inhoud en gevraagde vaardigheden van de master. Als dit niet het geval is, dan heeft de universiteit de wettelijke opdracht om tekortkomingen in de vooropleiding van studenten weg te werken. Dat gebeurt dan met een zogeheten schakelprogramma. Studenten moeten dit wel binnen een redelijke termijn kunnen realiseren. Het is aan de instelling om te onderbouwen of dat redelijkerwijs verwacht mag worden, anders hoeft de instelling geen schakelprogramma aan te bieden.
1 op 5 reguliere wo-masteropleidingen niet toegankelijk voor hbo-bachelors
Deze inventarisatie laat zien dat bijna een vijfde van de 591 reguliere voltijd wo-masteropleidingen niet toegankelijk is voor hbo-gediplomeerden. Naast de reguliere masters bestaan er overigens ook researchmasters.
Researchmasters zijn doorgaans niet toegankelijk voor hbo-gediplomeerden maar zijn ook voor wo-bachelors slechts beperkt toegankelijk, en dan vaak na een aanvullende selectieprocedure. Inclusief de researchmasters biedt bijna een derde van de 701 wo-masteropleidingen geen toegang aan hbo-gediplomeerden.
Deze inventarisatie telt een hoger aantal masteropleidingen dat niet toegankelijk is voor hbo-gediplomeerden dan wat de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) eerder constateerde. Ook uit eerder onderzoek van de inspectie, LSVb en ResearchNed bleek al dat niet alle masteropleidingen toegankelijk zijn voor hbo-gediplomeerden. Naar schatting waren er een aantal jaren terug nog tussen de 300 en 400 masteropleidingen zonder mogelijkheden tot schakelen. Dit was ongeveer de helft van het totale masteraanbod. In 2018 waren dat er nog tussen de 100 (LSVb) en 200 (inspectie), maximaal een derde van het aanbod.
Minst toegankelijk: sector Gezondheidszorg, kleine masters en opleidingen met capaciteitsbeperking
Eerder onderzoek baseerde zich hoofdzakelijk op informatie op websites. In dit onderzoek zijn de universiteiten benaderd om gegevens aan te leveren over hun voltijds masteropleidingen. De gegevens van nagenoeg alle masteropleidingen zijn verwerkt: 591 reguliere masters en 110 researchmasters. De sector Gezondheidszorg blijkt het minst toegankelijk voor hbo-gediplomeerden. Ook minder vaak toegankelijk voor hbo-gediplomeerden zijn opleidingen met een kleine instroom.
Veel verschil tussen universiteiten
De ene universiteit blijkt toegankelijker te zijn dan de andere. Er zijn bijvoorbeeld universiteiten die relatief veel masters bieden die niet toegankelijk zijn voor hbo’ers. Terwijl bij een andere universiteit deze hbo’ers wel een vergelijkbare masteropleiding kunnen volgen. Ook de wijze waarop wél toegang wordt geboden, verschilt per universiteit. De ene instelling biedt vooral standaard schakelprogramma’s aan, de andere voornamelijk maatwerkprogramma’s. Ook zijn er enkele universiteiten die voor sommige masteropleidingen direct toegang aan hbo-gediplomeerden bieden zonder dat zij hoeven te schakelen. Vaak moeten zij dan wel - evenals wo-bachelors – een selectieprocedure doorlopen. Dit sluit niet uit dat er ook vaak meerdere schakeltrajecten mogelijk zijn voor één specifieke master, zoals universiteiten soms ook in hun toelichting hebben aangegeven.
Als redenen voor het niet toelaten van hbo-gediplomeerden geven de universiteiten relatief vaak aan dat toegang is voorbehouden aan specifieke wo-bachelorstudenten, dat het niveau van de hbo-bachelor niet toereikend is of dat er geen verwante hbo-bacheloropleiding bestaat.