Jaarwerkplan 2026: nieuwe vormen van onderzoeken en bezoeken

Een nieuwe balans in ons toezicht

De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op 3 niveaus: bij scholen en opleidingen, bij besturen en op het hele stelsel. Wat er op verschillende niveaus gebeurt, heeft invloed op elkaar. Als de inspectie knelpunten in het onderwijs ziet, bepaalt zij wat de beste aanpak is. Knelpunten in het stelsel kunnen ervoor zorgen dat deze onderwerpen extra aandacht krijgen in het toezicht op besturen, scholen of opleidingen. Andersom kunnen bepaalde zaken die de inspectie op scholen of opleidingen tegenkomt, aanleiding zijn voor een onderzoek op het niveau van het stelsel.

De afgelopen jaren is de focus van het toezicht meer komen te liggen bij scholen en opleidingen. Tegelijkertijd blijven het toezicht op besturen en het toezicht op het onderwijsstelsel belangrijke wettelijke taken. Om meer naar scholen te kunnen gaan en tegelijkertijd een goede balans te houden in het toezicht op de verschillende niveaus, voert de inspectie aanpassingen door in de mix van toezichtsactiviteiten. Hiervoor ontwikkelt zij nieuwe vormen van onderzoeken en bezoeken. Bij deze aanpak houdt zij rekening met de wens uit de politiek en samenleving om meer scholen te bezoeken.

Nieuwe vorm van toezicht: onaangekondigd schoolbezoek

 In 2025 startte de inspectie met de ontwikkeling en de invoering van onaangekondigd toezicht in het primair onderwijs. In 2026 gaat de inspectie verder, in de vorm van het onaangekondigd schoolbezoek. Deze bezoeken zullen dan ook plaatsvinden in het voortgezet onderwijs en het speciaal onderwijs. Voor de onaangekondigde bezoeken selecteert zij scholen waar uit de jaarlijkse risicoanalyse geen risico’s naar voren komen. Bij het bezoek voert zij een lichte toets uit, die zich richt op de begeleiding en leskwaliteit. Inspecteurs bezoeken lessen en voeren gesprekken met leerlingen, docenten en de schoolleiding. Als er risico’s zijn, spreekt de inspectie het bestuur van de school hierop aan. Als er grotere risico’s zijn, zal zij een uitgebreider risico-kwaliteitsonderzoek uitvoeren.

Toezicht op besturen anders vormgegeven

Om ruimte te geven aan de ontwikkeling en invoering van het onaangekondigd toezicht, is het nodig dat de inspectie het toezicht op het niveau van besturen en stelsel ook anders vormgeeft. De capaciteit voor bestuurstoezicht wordt meer risicogericht ingezet. De inspectie streeft ernaar om jaarlijks een kwart van de besturen te bezoeken. In welke vorm dit gebeurt, is wel verschillend. Bij besturen waar zij de grootste risico’s verwacht, doet zij een volledig bestuursonderzoek. Andere besturen krijgen een minder uitgebreid bestuursbezoek. Aan het bezoek is wel een conclusie verbonden.

Toezicht op het stelsel

Het stelseltoezicht moet inzicht geven in hoe het onderwijsstelsel functioneert. De inspectie richt zich met haar stelseltoezicht vooral op 6 belangrijke thema’s in het onderwijs:

• kwaliteit van het onderwijs
• basisvaardigheden en curriculum
• gelijke kansen en schoolloopbanen
• passend onderwijs
• welbevinden en veiligheid
• onderwijsprofessionals

Blijvende aandacht voor sociale vaardigheden en basisvaardigheden

Al een aantal jaar geeft de inspectie extra aandacht aan sociale veiligheid en basisvaardigheden op scholen. Deze focus houdt zij vast in 2026 in het toezicht op scholen en instellingen, besturen en het stelsel. Een veilige omgeving is namelijk de basis om te kunnen leren. En de basisvaardigheden op het gebied van taal, rekenen-wiskunde en burgerschap zijn hard nodig om mee te kunnen doen in onze maatschappij.

Beter onderwijs voor alle leerlingen en studenten

De missie van de inspectie blijft staan: effectief toezicht voor beter onderwijs. Voor alle leerlingen en studenten. De inspectie wil bijdragen aan het functioneren van het onderwijsstelsel door daar te zijn waar zij het meest nodig is. Onafhankelijk en onpartijdig, met zorg voor continuïteit en een focus op wat leeft in de samenleving. Daar blijft de inspectie zich ten volle voor inzetten.