Uit onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs blijkt dat veel aspecten van Zij-instroom in Beroep (ZiB) voor het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) van goede kwaliteit zijn. Maar er zijn verbeteringen nodig. Zo is het belangrijk om beter te beoordelen of iemand geschikt is om docent te worden en welke scholing en begeleiding daarvoor nodig is. Het aanleren van vaardigheden om goed les te geven in een specifiek vak moet beter. De inspectie doet hiervoor meerdere aanbevelingen.
Wat is een Zij-instroom in Beroep-traject?
ZiB mbo is een 2-jarige opleiding voor vakmensen die docent in het mbo willen worden. ZiB mbo richt zich op het ontwikkelen van de pedagogische en vakdidactische vaardigheden. Deelnemers moeten vakspecialisten zijn met een hoger onderwijs (ho) werk- en denkniveau en relevante werkervaring. Zij staan tijdens dit leer-werktraject al als docent voor de klas. Na de opleiding krijgen ze een Getuigschrift pedagogisch-didactische scholing.
Goede docenten via ZiB zijn hard nodig
In de afgelopen 10 jaar is het aantal mbo-docenten dat wordt opgeleid via ZiB bijna verdubbeld. Dat is goed nieuws, want deze docenten zijn hard nodig. Ook in het mbo is een lerarentekort. En de arbeidsmarkt heeft behoefte aan goede vakmensen. Daarvoor is het belangrijk dat de zij-instromers goed opgeleid zijn voor hun rol als docent. Daarin spelen de mbo-instelling waar de docenten werken, leren en begeleid worden en de ho-instelling waar zij de opleiding volgen een belangrijke rol.
Betere samenwerking nodig tussen mbo- en ho-instelling bij opleiding van zij-instromers
Het scholingstraject wordt gedeeltelijk uitgevoerd bij de mbo-instelling, waar de docent (al) werkt, en gedeeltelijk bij een ho-instelling. Deze instellingen moeten beter samenwerken tijdens het traject. Dat geldt zowel voor de scholing als voor de begeleiding.
Basisvaardigheden moeten op orde zijn
De inspectie vraagt speciale aandacht voor de basisvaardigheden van zij-instromers. In dit onderzoek is gekeken naar taal en rekenen-wiskunde. Mbo-instellingen kijken bij het beoordelen van de geschiktheid van vakmensen niet naar de beheersing van basisvaardigheden van de zij-instromer. Wanneer de basisvaardigheden niet op orde zijn, is het succesvol doorlopen van het ZiB mbo-traject een stuk moeilijker. De inspectie vindt het belangrijk dat alle docenten beschikken over goede basisvaardigheden. Zo kunnen zij studenten beter ondersteunen bij het ontwikkelen van de basisvaardigheden die nodig zijn in hun toekomstige beroep. Denk bijvoorbeeld aan het leren berekenen van oppervlaktes voor aankomende hoveniers of het schrijven van een duidelijke offertemail.
De rechtspositie van zij-instromers is niet altijd duidelijk
De rechtspositie van de zij-instromer binnen de mbo-instelling is vaak goed geregeld. Zij-instromers weten alleen niet altijd hoe de procedures verlopen en welke rechten en plichten zij hebben. De kwaliteit van de (rechts)positie binnen de ho-instelling is wisselend. De rechten en plichten van zij-instromers zijn daar niet altijd vastgelegd in procedures en documenten. De inspectie roept op om zij-instromers duidelijkheid te geven over hun rechtspositie en die wettelijk vast te leggen.
Beoordelen van geschiktheid en aanleren vakdidactische vaardigheden moet beter
ZiB mbo is maatwerk. Het beoordelen van de geschiktheid van kandidaten om docent te worden en welke scholing en begeleiding daarbij nodig is, moet verbeteren. Ook het aanleren van vakdidactische vaardigheden moet beter. Er zou meer aandacht gegeven moeten worden aan de vaardigheden die nodig zijn om goed les te geven in het specifieke vak van de docent. Een voorbeeld hiervan is de manier waarop een docent studenten voorbereidt op laboratoriumwerk door hen te leren rekenen met inhoudsmaten van reageerbuizen. De inspectie doet hiervoor meerdere aanbevelingen.
De inspectie heeft vertrouwen in de kwaliteitsverbetering
Zij-instromers in het mbo zijn van harte welkom én broodnodig. De mbo- en ho-instellingen hebben de taak om hen een goede start in het onderwijs te geven. Daar is maatwerk, een kwalitatief goed scholingstraject en een passende, geborgde rechtspositie voor nodig. Dat gaat op veel vlakken goed, maar verbetering is noodzakelijk. Dat kan gericht met de aanbevelingen in dit rapport. De inspectie heeft er alle vertrouwen in dat de aanbevelingen worden opgevolgd. Er zijn al diverse verbeteringen in gang gezet. Daarmee komt de kwaliteit van de ZiB mbo in een stroomversnelling.
Beeld: © Inspectie van het Onderwijs