Scholen werken weinig doelgericht aan sociale en maatschappelijke vorming
De invulling die scholen geven aan bevordering van burgerschap, voldoet op de meeste scholen aan de wettelijke minimumeisen. In het voortgezet onderwijs weten veel scholen echter onvoldoende hoe de leerlingen ervoor staan en zich ontwikkelen.
De laatsten jaren verzamelen steeds meer basisscholen dergelijke informatie wél. Ze brengen de sociale ontwikkeling van hun leerlingen in kaart, en gebruiken daarvoor gestandaardiseerde gegevens.
De inspanningen van zowel po-scholen als vo-scholen zijn vaak weinig doelgericht of planmatig van opzet. Veel scholen werken nog weinig planmatig aan dit thema en hebben geen duidelijke, concrete leerdoelen.
Als gevolg daarvan is er vaak nog weinig zicht op resultaten en de effectiviteit van de aanpak van de school. Dat blijkt uit gegevens die de Inspectie van het Onderwijs heeft opgenomen in het Onderwijsverslag 2013-2014, dat ze op 15 april 2015 presenteert.
Sociale ontwikkeling belangrijk voor leerling
Een goede sociale ontwikkeling, met goede sociale vaardigheden, heeft grote invloed op de levensloop van leerlingen. Het bevordert leren, helpt uitval voorkomen en leidt tot betere kansen op de arbeidsmarkt. De sociale en maatschappelijke competenties waarmee leerlingen het onderwijs verlaten zijn belangrijk om op een goede manier met anderen te kunnen samenleven, en nodig als fundament voor onze democratische samenleving. Dat maakt de aandacht die scholen geven aan bevordering van ‘actief burgerschap en sociale integratie’ van groot belang.
Pesten
De sociale kwaliteit van onderwijs is een voorwaarde om als school goed te kunnen functioneren. Een positief schoolklimaat bevordert niet alleen leren, maar remt ook sociale onveiligheid. Een prettige sfeer en aandacht voor een goede onderlinge omgang helpt pesten tegen te gaan.
De inspectie vindt het dan ook belangrijk dat scholen aandacht geven aan de sociale en maatschappelijke ontwikkeling van de leerlingen. Het is belangrijk dat scholen dat op een doelgerichte manier doen, dat ze nagaan of de leerlingen de gestelde leerdoelen ook bereiken, en eventuele problemen tijdig signaleren en verhelpen.
Doelgerichte aanpak werkt
De praktijk laat zien dat een doelgerichte aanpak werkt. Scholen die nagaan hoe hun leerlingen denken over bijvoorbeeld minderheden en de basiswaarden van de democratie, kunnen hun onderwijs daarop afstemmen. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor scholen die hun leerlingen bij het verlaten van de school vragen terug te kijken op wat ze hierover hebben geleerd.
Door het onderwijs af te stemmen op wat leerlingen nodig hebben, en daarbij aandacht te schenken aan thema’s als democratie en kunnen omgaan met verschillen, kunnen scholen daaraan doelgericht werken. Ook aandacht voor pesten, het maken van afspraken over gedragsregels, het maken van excursies of het werken aan projecten, zoals meehelpen bij de voedselbank, zijn voorbeelden van manieren waarop scholen bijdragen aan de sociale en maatschappelijke ontwikkeling van hun leerlingen.
Inspectie doet verder onderzoek
Vanwege het belang van een goede sociale en maatschappelijke vorming, zal de inspectie volgend jaar verder onderzoek doen naar deze onderwerpen. Op verzoek van de minister en staatssecretaris van Onderwijs schenkt de inspectie daarbij ook aandacht aan burgerschap, de maatschappelijke stage, en de manier waarop scholen omgaan met het onderwerp seksuele diversiteit.