Sociale veiligheid: voer het gesprek en zorg voor samenhangend beleid
Beleid alleen is niet genoeg om een (sociaal) veilige leeromgeving te creëren. Dit blijkt uit een recent verkennend onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs. Voor een (sociaal) veilige leeromgeving is het nodig om structureel en met alle betrokken partijen het gesprek hierover te voeren. Het belang hiervan is groot, omdat een veilige schoolomgeving noodzakelijk is om tot leren te komen.
Veiligheid als voorwaarde en de rol van personeel
De 21 scholen die meededen aan dit onderzoek erkennen het belang van (sociale) veiligheid. Alle respondenten geven aan dat een (sociaal) veilige leeromgeving cruciaal is voor de ontwikkeling van leerlingen. En toch is er bij de onderzochte scholen en besturen weinig tot geen aandacht voor het gedrag van personeel. Terwijl juist het personeel kan bijdragen aan de (sociale) veiligheid. Of deze kan ondermijnen.
Er is meer nodig dan vertrouwen
Voor de (sociale) veiligheid bleek in dit onderzoek dat er een groot vertrouwen in procedures is. De Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) is hier een voorbeeld van. Ook ziet de inspectie dat de schoolleiding veel vertrouwen heeft in het personeel. De schoolleiding gaat ervan uit dat het personeel de pedagogische vaardigheden heeft om een veilige omgeving te bieden. Ook gaan zij ervan uit dat onveiligheid wordt herkend en zo nodig onderling wordt besproken. Dit blijkt niet altijd het geval, want juist het gesprek komt moeilijk op gang.
Zaken bespreekbaar maken kan zeker lastig zijn wanneer een personeelslid en een leerling een afhankelijkheidsrelatie hebben, bijvoorbeeld als het de leraar is die het cijfer geeft. Personeelsleden onderling vinden het ook moeilijk om elkaar aan te spreken op niet-integer gedrag.
Voer het gesprek
De rode draad is: voer structureel en met alle betrokkenen het gesprek. In dit onderzoek heeft de inspectie helaas gezien dat dit niet gebeurt. Het gesprek over (sociale) veiligheid heeft geen structurele plek. Ook wordt het niet gevoerd met degenen die er mede verantwoordelijk voor zijn (het personeel) of met degene over wie het gaat (de leerling). Om de (sociale) veiligheid blijvend te versterken, is de aanbeveling van de inspectie: maak veiligheid een structureel onderwerp van gesprek. En voer dit gesprek zowel met het personeel als met de leerlingen.
Tot slot: maak beleid concreet en samenhangend
Het gesprek dient als de basis voor het veiligheidsbeleid. Dit beleid moet samenhangend, concreet en vindbaar zijn. In het beleid moeten de gezamenlijke normen en waarden van de organisatie staan, zodat iedereen weet wat gewenst en ongewenst gedrag inhoudt.
Alle bevindingen en aanbevelingen staan in het themarapport: meer (sociale) veiligheid betekent meer in gesprek; óók met de leerling.
