Hoe motiveer je iemand?
Weblogs
Dat wij in Nederland tot de gelukkigste mensen van de wereld behoren, dat snap ik wel. Zeker als ik alle vreselijke berichten uit de rest van de wereld op het journaal zie. Maar dat onze leerlingen de minst gemotiveerde leerlingen van de wereld zijn, dat vind ik raar.
Toch zie ik regelmatig gelukkige, maar ongemotiveerde leerlingen. Hoe kan dat?
Toekomstdromen
Als ik er over filosofeer, dan kan ik wel wat antwoorden vinden. Omdat wij het best goed hebben in Nederland, is de noodzaak van goed onderwijs minder groot. Leerlingen die ik sprak in Ethiopië en India willen leraar of dokter worden, zodat ze kunnen bijdragen aan de maatschappij.
In Nederland hoor ik heel andere toekomstdromen van leerlingen. Ze willen straaljagerpiloot worden of anders paardenverzorger, kapster of profvoetballer.
Mooie voorbeelden
Vorig jaar was ik in San Diëgo op een school genaamd High Tech High. Eén van de dingen die mij daar opvielen, was dat leerlingen zeer gemotiveerd zijn om te leren. Ook in Nederland heb ik inmiddels een aantal plaatsen bezocht waar de leerlingen meer gemotiveerd lijken dan elders.
Zo was ik op een school waar jongeren die al jaren thuis zaten, of afgestroomd waren van vwo naar vmbo-basis, uiteindelijk toch gemotiveerd aan de slag gingen. Ze kregen daar zelf de ruimte en regie over hun leerproces. Bovendien was de richting duidelijk; ze wisten waar ze heen gingen en waarvoor ze het allemaal deden. De toverformule daar bestond voornamelijk uit samenwerken en het gevoel hebben dat je zelf mag bepalen wat je doet. Ook bezocht ik een vmbo-school waar leerlingen met verschillende vmbo-niveaus door elkaar zaten en waar het mogelijk was om bepaalde vakken op een hoger niveau (soms zelfs havo of vwo) of lager niveau te doen. De leerlingen hadden daar het gevoel dat ze veel zelf mochten en konden bepalen, terwijl er toch een heel duidelijke structuur was.
De vier R-en
De drie R-en: Ruimte, Regie en Richting, komen steeds naar voren als ik op innovatieve scholen rondkijk. Wanneer de richting duidelijk is, de stip op de horizon staat en er een gevoel is van eigen regie en ruimte, zie ik gemotiveerde leerlingen.
Het doet me denken aan een uitspraak van Luc Stevens die ooit zei: “Je kunt niemand dwingen tot leren, maar wel de voorwaarden scheppen waardoor ze willen leren!”. Ik denk dat je met ruimte, regie en richting die voorwaarden schept. Aan deze drie R-en heb ik een vierde R toegevoegd, die van Reflectie. Het is goed als je als leerling af en toe terugkijkt naar wat je al bereikt hebt en vooruitkijkt om te zien of de weg nog klopt. Voor die reflectie is het fijn als je iemand hebt met wie je kunt reflecteren. Dat kan met leraren die oog voor je hebben en die je het gevoel geven dat je er toe doet.
Het onderwijs in Nederland is goed en er zijn duizenden leraren die daar elke dag hard aan werken. Ik wens die leraren ook allemaal ruimte om te reflecteren. Om na te denken en om van gedachten te wisselen over zelf de regie hebben en de richting bepalen. Om op die manier de voorwaarden te scheppen die de leerlingen nodig hebben. Wellicht krijgen we dan naast de gelukkigste mensen ook de meest gemotiveerde!
M@rk Oortwijn
Een groot deel van het leven van M@rk is onderwijs. Al sinds zijn kleutertijd bezoekt hij scholen, met diverse petten op. Thuis vult onderwijs ook een groot deel van de tijd. Zijn vrouw staat voor de klas en zijn drie kinderen volgen onderwijs op verschillende scholen. Als hobby schrijft M@rk over onderwijs, zoals in deze blog.