Honderd jaar vrijheid van onderwijs
Weblogs
Dit jaar is het honderd jaar geleden dat er een einde kwam aan de schoolstrijd, die al duurde sinds de invoering van de Grondwet in 1848. Deze zogeheten Pacificatie was een compromis tussen de protestanten, katholieken, socialisten en liberalen, die toentertijd de politieke dienst uitmaakten: financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs voor de confessionele partijen, actief kiesrecht (in 1917 eerst voor mannen, vrouwen moesten nog twee jaar wachten) voor de socialisten en de liberalen.
Schoolinspecteurs over de onderwijsvrijheid
In de onderwijsverslagen uit die periode is nauwelijks iets terug te vinden van deze bijzondere gebeurtenis en ook niets over wat de schoolinspecteurs ervan vonden. Eigenlijk niet zo verwonderlijk: de inspecteurs hadden immers als taak om de toestand op de Nederlandse scholen te beschrijven. Wel wordt melding gemaakt van de enorme bouwwoede die al na de invoering van de wet ontstond. ‘Vanwaar deze haastige drang naar nieuwe scholen? Het openbaar en het bijzonder onderwijs hadden daar ieder voor zich eene bijzondere reden voor. Deze redenen hadden slechts dit gemeenschappelijk, dat zii beide aan de nieuwe wet haar ontstaan te danken hadden,’ verzucht een ambtenaar van het ministerie van Onderwijs in 1921. Daarbij vergeet hij vermoedelijk even de erbarmelijke toestand waarin zich de scholen na de beëindiging van de Eerste Wereldoorlog bevinden.
Tentoonstelling over honderd jaar onderwijsvrijheid
Rondom het honderdjarig bestaan van artikel 23 vonden en vinden nog steeds allerlei festiviteiten plaats. Een daarvan is de tentoonstelling in het Hof van Nederland in Dordrecht: Vrijheid blijheid? Diversiteit in ons onderwijs. De tentoonstelling is het resultaat van een samenwerking tussen het Hof van Nederland en het Onderwijsmuseum. De tentoonstelling schetst aan de hand van tien verschillende denominaties een mooi beeld van hoe divers het onderwijs in Nederland is.
Tien unieke schoolsoorten
Wat onderscheidt de verschillende soorten scholen, maar ook: wat hebben ze gemeen? Bij elke denominatie staat, behalve een verhelderende uitleg, een aantal voorwerpen die op de scholen een bijzondere rol spelen: een tabernakel op schaal in het gedeelte over het protestants-christelijk onderwijs, een foto van een ‘plonsduik’ bij de Werkplaats, een gebedskleed voor het islamitisch onderwijs, maar ook een ‘psalmenrapport’ in de vitrine van het reformatorisch onderwijs en een Mariabeeld in de katholieke bijdrage. Daarnaast staan bij elk van de tien onderdelen voorwerpen die verschillende schoolsoorten verbinden: schriften, schoolplaten, leerboeken, rapporten en getuigschriften, en … natuurlijk veel oude en nieuwere foto’s van leerlingen en leraren: klassenfoto’s, maar ook foto’s van dagelijkse schoolse situaties en specifieke gebeurtenissen en vieringen.
Tien schoolportretten
De tentoonstelling werd geïnitieerd door twee onderwijsjournalisten, Bea Ros en Peter Zunneberg. Zij schreven dit boek: 'Schoolvoorbeelden. 100 jaar onderwijsdiversiteit in 10 portretten' en presenteerden dat tijdens de opening van de tentoonstelling. In het boek laten ze tien Nederlanders vertellen over hun schooltijd, uit de afgelopen tien decennia elk één. De oudste geïnterviewde is ruim 100 jaar, de jongste 10. Hun schoolherinneringen vormen de rode draad door alle verhalen heen en geven zo een interessant beeld van hoe zij hun schooltijd beleefden. Een mooi beeld van 100 jaar diversiteit in het onderwijs. Vaak gaat het over alledaagse zaken, over eigen specifieke herinneringen, maar ook over onderwerpen die hun eigen school uniek maken. Bij de opening van de tentoonstelling in september waren vrijwel alle geïnterviewde personen aanwezig, ook de oudste.
In het boek staat een aantal prachtige foto's van Joost Bataille, die de bijzondere vieringen of herdenkingen op alle tien scholen tonen. Op de tentoonstelling is een korte film te zien waarin Joost vertelt over hoe het tegenwoordig gaat op scholen en wat al die scholen uniek maakt.
De tentoonstelling is nog tot eind maart 2018 te zien in het Hof van Nederland. Het boek is te koop in de boekhandel.
Evelien Evenhuis
Evelien Evenhuis werkt bij de Directie Kennis van de Inspectie van het Onderwijs. Ze maakt o.a. deel uit van het projectteam Staat van het Onderwijs.
Meer weblogberichten
Reactiemogelijkheid gesloten
U kunt geen reactie meer plaatsen.
Reacties
-
Het zou de moeite waard zijn een poging te wagen de invloed van de vrijheid van onderwijs op de onderwijskwaliteit in beeld te brengen, bij voorbeeld door bij internationale stelselvergelijkingen rekening te houden met dit aspect.
Daarmee kunnen we wellicht voorkomen dat bij ieder ongemak dat er in het onderwijs ontstaat, iemand door Volkskrant of DWDD wordt uitgenodigd om ons te vertellen dat het allemaal de schuld is van die verschillende richtingen in het onderwijs.