Weblogbericht | 26-01-2017 | Frank Willemsen

In control

Als we een signaal krijgen dat een school in financiële problemen verkeert, dan gaan we ernaartoe en vragen we de bestuurders om tekst en uitleg. Meestal zitten we dan aan tafel met mensen die zich met hart en ziel inzetten voor hun school en die elke dag weer gewetensvol besluiten nemen, in de overtuiging dat die voor hun leerlingen en studenten het allerbeste zijn. Als we vaststellen dat het bestuur ‘in control’ is en de gesignaleerde risico’s vakkundig beheerst, dan bedanken we de bestuurders voor hun medewerking en we laten ze verder met rust.

Gevaarlijke mix van koppigheid en zelfoverschatting

Maar heel soms is het foute boel: dan zien we dat de school binnenkort de salarissen van het personeel niet meer kan betalen. Een gevaarlijke mix van bedrijfsblindheid, koppigheid, onkunde en zelfoverschatting heeft de school naar de rand van de afgrond gevoerd. Meestal krijgen we met vereende krachten de boel wel weer op de rails. Maar in het (gelukkig zeer zeldzame) allerergste geval is het einde oefening: leerlingen komen op straat te staan, docenten raken hun baan kwijt, schuldeisers blijven met lege handen achter.

Of zo’n school met financiële problemen nou gered wordt of niet: een acuut geldtekort is bijna altijd een kostbare nachtmerrie, die niet alleen heftige reacties oproept bij leerlingen, ouders, pers en politiek, maar ook bij ons. Het raakt inspecteurs persoonlijk. Hadden we het eerder kunnen zien aankomen? Hebben we gedaan wat we konden doen? Wat moeten en kunnen we ervan leren?

Financiële buienradar

Een goed voorbeeld is de val van Amarantis. De commissie die dit onderzocht, verweet de inspectie dat ze het toezicht te veel ‘met de achteruitkijkspiegel’ had uitgevoerd. Dat hebben we ons aangetrokken. Die achteruitkijkspiegel is gebleven, maar er is wel een ‘financiële buienradar’ aan toegevoegd. Scholen moeten tegenwoordig in hun jaarverslag de verwachte financiële ontwikkelingen voor de komende jaren opnemen. Daardoor zien we eventuele problemen eerder aankomen.

Maar… het is net als met de echte buienradar: ook al is er op het scherm geen wolkje aan de lucht, als je buiten komt, kun je soms toch ineens nattigheid voelen. Als een bestuurder vandaag zijn handtekening zet onder een contract dat zijn school over vier jaar naar de ondergang leidt, dan weten we dat niet - en tegen de tijd dat we erachter komen is het kwaad al geschied.

Hoge verwachtingen

De hoge verwachtingen over wat we als inspectie kunnen en mogen als een school in de financiële  problemen komt, houden ons scherp en dagen ons uit om het financiële toezicht te blijven verbeteren. Want geld is en blijft de belangrijkste bijzaak in het onderwijs.

Frank Willemsen

Sinds begin 2012 is Frank Willemsen afdelingshoofd bij de directie Rekenschap & Juridische Zaken, die zich onder meer richt op het financiële toezicht. Voor zijn overstap naar de inspectie werkte hij als afdelingshoofd, beleidsadviseur en speechschrijver bij het ministerie van OCW en als taaldocent en trainer voor verschillende instellingen en bedrijven.