Cijfers komen tot leven
Weblogs
Als ik vrienden, familie of kennissen vertel dat ik bij de inspectie werk, dan vragen ze: "Dan ga je zeker vaak op schoolbezoek?" Ik leg ze dan uit dat ik als inspecteur hoger onderwijs natuurlijk af en toe bij universiteiten en hogescholen kom, voor gesprekken met besturen of om onderzoek te doen naar bepaalde thema's die in het hoger onderwijs spelen. Dat we dan praten met docenten en studenten en kijken naar goede en minder goede voorbeelden. En, stel ik mijn vrienden, familie en kennissen dan gerust, natuurlijk komen wij in de benen als er iets mis gaat, als er incidenten zijn, bijvoorbeeld tentamenfraude of mismanagement, you name it... Maar een flink deel van ons werk doen we achter het scherm. We onderzoeken bijvoorbeeld documenten, dossiers en websites.
Werken aan de Staat van het Onderwijs
Op dit moment ben ik met een groepje collega's bezig met de Staat van het Onderwijs. Ik werk aan het hoofdstuk over hoger onderwijs. Al 200 jaar doet de inspectie eens per jaar verslag van hoe het onderwijs in Nederland ervoor staat. De verslagen waren altijd al gebaseerd op wat de inspecteurs zien in de klassen en hoe de leerlingen het doen. Vandaag de dag is dat niet anders. Alleen zijn die observaties nu gedigitaliseerd, zodat we veel gegevens in een groter verband kunnen bekijken. Voor de sector hoger onderwijs gebruiken we databestanden met gegevens over studenten. We kijken naar de aantallen studenten die aan een hogeschool of universiteit gaan studeren en naar studenten die in het eerste jaar stoppen met een studie of een andere studie gaan doen. Ook bekijken we hoe lang ze over hun studie doen. We stellen onszelf vragen als: Heeft je eindexamencijfer invloed op hoe lang je over je studie doet? Welke studenten gaan een master doen als ze hun bachelordiploma in de pocket hebben? En welke studenten gaat het makkelijk af en welke studenten komen er ook, maar met omwegen? Bijvoorbeeld door van studie te wisselen of door studies te stapelen?
Cijfers komen tot leven
Het is abstract werk en je kijkt de hele dag naar cijfers. Maar soms roepen de cijfers beelden op waarover je gaat nadenken.... Zo had ik onlangs een tabel onder ogen van aantallen studenten die op het vmbo waren begonnen in de beroepsgerichte of kadergerichte leerweg, en uiteindelijk via het mbo, in het hbo of in het wo terechtkomen. Ik dacht erover na. Hoe zou dat zijn voor die studenten? Hoe moeilijk of makkelijk zou het zijn? Kende ik mensen die die route nemen? Toevallig hoorde ik onlangs zo'n verhaal van een spreker op een vrijdagmiddagconferentie over docenten in het hbo. De spreker, een lector aan een hogeschool, vertelde dat hij ooit was begonnen aan de lts. Hij klom op via de mts en de hts en vervolgens naar de universiteit. Daar studeerde hij natuurkunde en promoveerde hij uiteindelijk ook. Toen ik de tabellen zag, realiseerde ik me dat deze verhalen zich niet alleen in een ver verleden afspeelden, toen nog zoveel leerlingen niet de kans kregen om verder te leren. Vandaag de dag zijn er ook mensen die zich al stapelend door ons onderwijsstelsel bewegen!
Ieders persoonlijke route
En zo gebeurde het dat we zaten te staren naar een scherm met tabellen. We keken naar hoe verschillende groepen studenten het doen en we keken naar mannelijke en vrouwelijke studenten, studenten van wie de ouders veel verdienen en studenten van wie de ouders weinig verdienen, studenten die uit achterstandswijken afkomstig waren, studenten met een niet-westerse achtergrond of studenten van wie de ouders zelf geen hoge opleiding hadden gevolgd. Eerste-generatie-studenten, noemen we dat in ons eigen jargon. We staarden en we dwaalden af en begonnen te spreken over onszelf. Wat waren wij eigenlijk? Het bleek dat veel van ons ook eerste-generatie-studenten waren. Afkomstig uit een eenvoudig milieu of met een niet-westerse achtergrond. We bespraken met elkaar hoe het ons vroeger verging in het onderwijs en hoe wij in het hoger onderwijs terechtkwamen.
Staat van het Onderwijs 2015/2016
Na dit gesprekje gingen we weer vol goede moed verder met ons werk. Op het moment dat ik dit schrijf zitten we in een eindfase. Op woensdag 12 april verschijnt de nieuwe Staat van het Onderwijs, over het studiejaar 2015/2016. Lees 'm, het is de moeite waard!
Annelies Bon
Annelies Bon is inspecteur bij de sector Hoger Onderwijs. Behalve met de Staat van het Onderwijs houdt ze zich bezig met docentkwaliteit in het hoger onderwijs. Eerder was ze betrokken bij de onderzoeken naar lerarenopleidingen en examencommissies. Ze zal zich de komende tijd onder meer bezighouden met de ontwikkelingen bij de lerarenopleidingen.