Schipperen
Weblogs
Het is maandagmiddag. We zitten in een zaaltje in het Muntgebouw in Utrecht. We, dat zijn vertegenwoordigers van allerlei onderwijsorganisaties, innovatieve scholen, het ministerie van OCW, en een inspectiecollega en ik.
Ik ben aanwezig bij een werkconferentie over het project ‘meer ruimte voor nieuwe scholen’. In dat kader is er een workshop over onderwijskwaliteit bij nieuwe scholen. Hoe zorg je dat scholen die niet aan de kwaliteitseisen voldoen niet starten? En hoe houd je bij een nieuwe school op de juiste manier toezicht?
De aanwezigen zijn grofweg in twee kampen op te delen. Ongeveer de helft – meestal vertegenwoordigers van nieuwe, innovatieve scholen – wil graag veel ruimte om zich te bewijzen. Geen check op papieren, maar de mogelijkheid om zelf uit te leggen hoe zij kwaliteit bieden. Daarbij moet de inspectie vooral niet van harde eisen uitgaan.
De andere groep heeft juist wel een voorkeur voor harde regels. De vrijheid van onderwijs maakt dat de overheid zich alleen met onderwijs mag bemoeien, als dat gebeurt op grond van de wet. Wij kunnen dus alleen oordelen op grond van objectieve, feitelijke criteria.
Het is een moeilijke spagaat die steeds terugkomt in mijn werk als jurist bij de inspectie. Vaak heb ik het idee dat de inspectie het meeste kan bijdragen door mee te denken. Door ruimte te bieden en betrokken te zijn bij scholen. Daar hoort bij dat je niet op alle slakken zout legt, maar naar het grote plaatje kijkt: worden de kinderen beter op deze school?
Dat staat soms op gespannen voet met de rol van een toezichthouder, die beoordeelt of de wet wordt nageleefd. Dat vraagt om harde criteria, waarvan objectief is vast te stellen of eraan wordt voldaan. Dat zijn tenslotte ook de regels die we democratisch hebben afgesproken.
Het blijft schipperen. Ruimte voor maatwerk bieden in het individuele geval, maar wel op basis van duidelijke uitgangspunten. Altijd kunnen uitleggen waarom je doet wat je doet. Nogal holle frases. Ik geloof dat de workshop er uiteindelijk op uitkwam dat de inspectie marginaal, objectief, creatief en meedenkend toezicht moet houden, waarbij scholen voldoende tijd krijgen om zich te bewijzen, maar er bij onvoldoende kwaliteit snel wordt ingegrepen.
Ik ben wel blij dat ik niet de enige ben die het soms ingewikkeld vindt.
Irene van Dalen
Irene van Dalen werkt als jurist bij de Inspectie van het Onderwijs. Ze houdt zich bezig met het primair onderwijs en de ontwikkeling van het toezicht.