Nieuwsbrief inspectie: toezicht op de samenwerkingsverbanden - maart 2021

Besturen en scholen in het voortgezet speciaal onderwijs (vso) ervaren sinds de invoering van passend onderwijs dat het geven van onderwijs aan hun leerlingen zwaarder is geworden. Ze schrijven dat toe aan veranderingen in de leerlingpopulatie. Dit blijkt uit het inspectieonderzoek Veranderingen in de samenstelling van de leerlingpopulatie in het voortgezet speciaal onderwijs tussen 2014 en 2019. De omvang van de instroom blijkt redelijk constant gebleven te zijn. Wel hebben instromende leerlingen vaker schoolwisselingen achter de rug en zijn ze afkomstig uit het reguliere voortgezet onderwijs en volgen ze vaker arbeidsmarktgericht of diplomagericht onderwijs.

De inspectie adviseert besturen en scholen de achtergrond van de leerlingen beter in kaart te brengen, zodat het onderwijs afgestemd kan worden. Hierbij is samenwerking met jeugdzorg in de klas een belangrijke factor waardoor leerlingen sneller leerbaar worden.

Veranderingen in de samenstelling van de leerlingpopulatie in het voortgezet speciaal onderwijs tussen 2014 en 2019

Samenwerkingsverbanden krijgen bekostiging voor lichte en zware ondersteuning bedoeld voor de materiële instandhouding en de personeelskosten. Dit bedrag mag uitsluitend worden besteed aan de kosten voor de materiële instandhouding en de personeelskosten die samenhangen met de inrichting van de ondersteuningsstructuur binnen het samenwerkingsverband. Binnen het primair en voortgezet onderwijs kan het onderwijs aan anderstaligen op verschillende manieren vorm krijgen. Hoewel een taalachterstand een specifieke onderwijsbehoefte is die vraagt om specifieke ondersteuning, valt deze buiten de scope van passend onderwijs en mag deze dus niet vanuit de middelen passend onderwijs worden bekostigd.

Middelen passend onderwijs zijn niet bestemd voor bestrijding taalachterstanden (NT2)

Nu scholen en instellingen (gedeeltelijk) weer open zijn, blijft het toezicht van de Inspectie van het Onderwijs vooralsnog voor een groot deel op afstand plaatsvinden. Maar in bepaalde gevallen kan onderzoek op locatie aangewezen zijn. We overleggen dan altijd vooraf met het bestuur of de school en volgen uiteraard de RIVM-adviezen.

Scholen in het (voortgezet) speciaal onderwijs, primair onderwijs en voortgezet onderwijs kunnen afwijking van de onderwijstijd aanvragen. In het (voortgezet) speciaal onderwijs kan dit al lange tijd en sinds 2018 kunnen ook scholen in het primair en voortgezet onderwijs dit aanvragen. Daarvoor heeft de inspectie een beleidsregel opgesteld. Indertijd is afgesproken om de beleidsregel te evalueren. Dit doen we in het voorjaar van 2021 en hiervoor bevragen we scholen en besturen die een of meer aanvragen hebben gedaan.

Meer informatie over in welke gevallen u kunt afwijken van de onderwijstijd en hoe u dat kunt aanvragen vindt u op de webpagina Maatwerk in onderwijstijd voor leerlingen met een beperking.

Afgelopen tijd waren veel bedrijven en instellingen het mikpunt van cyberaanvallen, waaronder ook onderwijsinstellingen. Door zo’n aanval op de informatiesystemen kan de kwaliteit en de goede voortgang van het onderwijs in het geding komen. Ook kunnen er financiële risico’s ontstaan. Daarom willen we besturen nogmaals wijzen op het belang aandacht te geven aan de eigen digitale weerbaarheid. Hoe zijn de scholen en instellingen voorbereid op een cyberaanval en welke preventieve maatregelen zijn genomen om bij een mogelijke aanval de continuïteit te waarborgen?

Hebt u een melding over cyberveiligheid, dan kunt u contact met ons opnemen. Als inspectie nemen we eventuele signalen over cyberveiligheid in ieder geval mee in ons reguliere toezicht op besturen en scholen en instellingen. Verder zijn we een breder stelselonderzoek gestart naar cyberveiligheid in het hoger onderwijs.

De afgelopen maanden heeft de inspectie circa 120 scholen en opleidingen bezocht en gesprekken met schoolbesturen gevoerd om in kaart te brengen wat scholen/opleidingen doen en wat de kwaliteit van het afstandsonderwijs is. Ook hebben we in samenwerking met de universiteit Maastricht op een rijtje gezet wat de kansen en bedreigingen van afstandsonderwijs zijn. Hieruit is een handreiking 'Effectief afstandsonderwijs' ontstaan. We spreken strategisch inspecteur Inge de Wolf, tevens hoogleraar in Maastricht. Zij dook samen met enkele collega’s de wetenschappelijke literatuur in om te achterhalen wat effectief afstandsonderwijs is en wat niet.

Lees het interview met Inge de Wolf

Omdat de inspectie ziet dat de pandemie nog steeds grote gevolgen heeft voor het onderwijs - en met name voor de leerlingen en studenten - voeren we dit voorjaar een verdiepend onderzoek uit naar de gevolgen van de coronacrisis. Dit onderzoek vindt plaats in alle onderwijssectoren om te bepalen welke gevolgen 16 maanden corona voor het onderwijs heeft en hoe besturen en scholen daarmee omgaan. Voor het onderzoek doen we een representatieve steekproef bij scholen/opleidingen en besturen. De geselecteerde scholen worden niet beoordeeld, maar we halen informatie op voor het totaalbeeld.

Groot onderzoek naar gevolgen coronacrisis

Jaarlijks publiceert de inspectie hoe het onderwijs in Nederland er financieel voor staat. In januari 2021 publiceerden we de Financiële Staat van het Onderwijs 2019. Hierin staat dat onderwijsbesturen net als in voorgaande jaren gemiddeld ruim voldoende reserves hebben. De reserves nemen opnieuw toe, vaak tot meer dan nodig is. Ook de samenwerkingsverbanden passend onderwijs hebben gemiddeld nog altijd grote vermogens. De inspectie dringt er op aan dat besturen beleid maken om bovenmatige reserves nu echt effectief te gaan besteden aan onderwijs. Lees de Financiële Staat van het Onderwijs 2019.

Stel met de rekenhulp vast of het eigen vermogen van uw bestuur redelijk is

De inspectie hanteert een signaleringswaarde voor hoeveel publiek eigen vermogen een bestuur maximaal zou moeten aanhouden. Dat is een indicatie van wat nog een redelijk vermogen is. Besturen hebben dus vermoedelijk een bovenmatig groot vermogen. Besturen met een publiek eigen vermogen boven die waarde hebben afgelopen november een brief ontvangen om hen daarop te attenderen. De inspectie heeft inmiddels een rekenhulp online gezet. Daarmee kunnen besturen, en bijvoorbeeld ook medezeggenschapsraden, zelf zien of hun vermogen hoger is dan nodig lijkt.

Ga naar de rekenhulp 
 

Toezicht op bovenmatige financiële reserves bij samenwerkingsverbanden

Samenwerkingsverbanden die volgens onze berekening over hun vermogenspositie over 2019 boven de signaleringswaarde uitkomen, hebben in november een brief van de inspectie ontvangen. Hierin vroegen we om vanaf verslagjaar 2020 aan de hand van de signaleringswaarde de hoogte van de reserves toe te lichten en te verantwoorden in het jaarverslag.

Daarnaast startte de minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs een traject om de bovenmatige reserves bij samenwerkingsverbanden af te bouwen. De inspectie heeft geen rol in het beoordelen van de plannen die de samenwerkingsverbanden in het kader van dit traject moeten opstellen. Voor inhoudelijke vragen hierover verwijzen we u door naar de sectorraden of naar het ministerie.

Inschrijven voor deelname aan een of meerdere onderdelen van de Staat van het Onderwijs kan vanaf nu via onze website. Hier vindt u ook meer informatie over het programma. Op 14 april presenteren we de Staat van het Onderwijs 2021 aan de ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en dan kunt u diverse webinars volgen. De daaropvolgende weken is er gelegenheid voor het onderwijsveld om onderling in gesprek te gaan. Op 11 mei bent u welkom bij de online conferentie die dit jaar bestaat uit een talkshow, diverse inspiratiesessies en huiskamersessies. De Staat van het Onderwijs vindt dit jaar geheel online plaats.

Inschrijven

In het schooljaar 2019/2020 hebben de vertrouwensinspecteurs van de Inspectie van het Onderwijs 1351 meldingen ontvangen over het onderwijs. Doordat de scholen in het voorjaar van 2020 langere tijd gesloten waren, is een kwantitatieve vergelijking met eerdere jaren niet goed mogelijk.

De inspectie vindt het zorgelijk dat een steeds groter deel van de meldingen seksuele intimidatie en seksueel misbruik gaan over met taken belaste personen (leraren, ondersteunend personeel, et cetera) richting minderjarige leerlingen en studenten.

Als een bestuur een vermoeden heeft van seksueel misbruik door een met taken belaste persoon jegens een minderjarige leerling of student, moet deze contact opnemen met de vertrouwensinspecteur. We zullen deze regels de komende tijd extra onder de aandacht brengen.

Bij meldingen seksueel misbruik vaker medewerkers betrokken